“TUZLUCA ŞİRİN İÇEMİZİ GEZELİM GÖRELİM TANIYALIM”

“TUZLUCA ŞİRİN İÇEMİZİ GEZELİM GÖRELİM TANIYALIM”

Tuzluca ilçesi; Eski adı Kulp’tur, Iğdır ilinin bir ilçesidir. 1992’de Iğdır’ın Kars’tan ayrılarak il olmasından önce bu ilçe Kars’a bağlıydı. Tuzluca, ilin batısında yer almaktadır. Yeryüzü şekilleri bakımında dağlar çoğunluktadır. Suyunun bol ve lezzetli olması, her türlü sebze ve meyvenin yetişebilmesi bölgeye ayrı bir önem katmaktadır. İlçeye bağlı 81 köy bulunmaktadır.

Türkiye’ye İran, Azerbaycan ve Ermenistan’a bağlanan karayolu Tuzluca’dan geçer. Yaklaşık 1,254 km’lik bir alana sahip ilçe, Iğdır ili topraklarının (3,539 km) yaklaşık % 35,4’ünü oluşturmaktadır. Bilinen ilk ismi Kulp olan daha sonradan Tuzluca’ya ismini veren, kaya tuzu madenleridir. Tuz mağaraları 35 dönümlük bir araziyi kaplamaktadır. Bu maddenin yıllarca işlenmesinden sonra oluşan tuz mağaralarında astım hastalarına hizmet veren şifa merkezi mevcuttur.

İspanyol elçisi Ruy González de Clavijo, burayı seyahatnamesinde şöyle anlatmaktadır: “Mayıs 1404’te tekrar Aras Nehri kıyısında ilerlemeye devam ettik. Yol bozuk ve birçok yeri dimdik idi. Ertesi gün yine bir köyde kaldık. Burada dağın tepesine kurulmuş bir kale vardı. Dağ, taş tuz kayalarıyla kaplıydı. Civar köylerden gelenler buradan tuz alıp yemeklerinde kullanıyorlarmış.”

Nüfus yapısı; Tuzluca ilçesine bağlı 81 köy yerleşmesi bulunurken, yine bu köylere bağlı olarak 19 mahalle bulunmaktadır. İlçe, göç veren bir konumdadır. Yaz aylarında il dışına giden Tuzluca’lılar yayla tatili için gelirler.

“GÖÇ SORUNLARI VE TARİHİ”

Uzun yıllar Rus ve kısa süreliğine Ermeni egemenliği altında kalan bu ilçe, 1920 yılında tekrar ana vatana katılmıştır. Yörenin nüfusu ile ilgili ilk bilgiler Rus işgali döneminde yapılan (1908) sayımlardan edinilen bilgilerdir. Bu sayımda Tuzluca ilçesinde sadece erkek nüfus sayılmış ve ilçedeki erkek nüfus sayısı 25.520 kişiden oluşmaktaydı. Bu sayı kadar da kadın nüfusunun olduğu düşünüldüğünde yörenin bu yıllarda ne kadar canlı ve kalabalık olduğu kanısına varılabilir. Sonraki yıllarda cumhuriyet dönemiyle birlikte 1927 yılında yapılan nüfus sayımında nüfusunun 10.527 kadara indiğini görülür. Bu dönemde nüfusun azalmasında Ermeni çetelerinin yörede yaptığı katliamın etkisi vardır. Örneğin 2 Temmuz 1920’de Ermeni çeteleri Tuzluca ahalisinden 300 kişiyi seçerek katletmişlerdi. Kâzım Karabekir, 8 Temmuz 1919 tarihli telgrafla Hasankale’de bulunan Erzurum İngiliz Kaymakamı Rowlinson’a köyde Ermenilerin Müslümanlara karşı yaptığı katliamı bildirmiştir.

Bu yıllardan sonra insanlar toparlamış, hızlı bir gelişme sağlanmış ve nitekim 1950, 1960 ve 1970 yıllarında Tuzluca ilçe merkezinden başka Aliköse, Gaziler, Güzeldere, Güllüce, İnce, Üçkaya gibi köy merkezleri oluşmuş, bu merkez köyler etrafındaki köyler için birer ekonomik, ticaret, sağlık ve eğitim merkezleri olmuşlardır. Yine bu dönemde Iğdır’da, Tuzluca’da satılan eşyaların çoğunluğunu bu köylerde de bulmak mümkündü. 1960 yılında 24.137 kişi olan yöre nüfusu 1980 yılında 33, 297 kişiye çıkmış ve çeşitli sebeplerden dolayı 2000 yılında 25. 954 kişiye inmiştir. Ve nüfus sürekli bir azalma içerisindedir.

“TUZLUCA’NIN GEÇİM KAYNAKLARI NELERDİR?”

Ekonomik durum; Ekonomi, tarımdan çok hayvancılık, madencilik ve yaylacılığa dayanmaktadır. Tuzluca’da Iğdır’ın meşhur kayısısı ile beraber değişik meyve ve sebzelerin tarımı yapılır. Tuzluca’nın güneyinde Ağrı ili ile arasında sınır oluşturan dağlık kuşak üzerinde Aslanlı, Kırahtin, Hıdık, Güllük, Yassıbulak, Kızılziyaret, Guh (Çıngıl), Davul, Mirgemir, Barbaro, Sinek yaylası gibi birçok yayla bulunmaktadır. Bütün bu yaylalar yaz mevsimi boyunca yeşil çayırlıkların bulunduğu geniş otlaklardan oluşmaktadır. Açık berrak havası ve su kaynaklarının fazla olduğu bu alanlar hayvancılık faaliyetleri için çok cazip imkânlar sunmasıyla beraber son yıllarda da alabalık tesisleri de bulunmaktadır. 0546 433 77 14 Tuzluca alabalık restoranı. Gezelim-görelim-tanıyalım. Kaynak: Ertan Yılmaz. CRT HABER MERKEZİ. İSTANBUL ADAN ZYE. Ertan Yılmaz